وظایف فقیه حاکم، زمانی قابلیت اجرا پیدا می‌کند که مردم جامعه با آگاهی بخشی با فقیه جامع شرایط همراه شوند
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، نشست «انقلاب اسلامی و آگاهی بخشی در اندیشه و سیره امام خمینی(ره)» از سلسله کرسی‌های ترویجی نکوداشت دهه فجر انقلاب اسلامی با عنوان مدرسه انقلاب اسلامی با ارائه دکتر علی اکبری معلم در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی برگزار گردید.
علی اکبری معلم مبحث خود را با پاسخ به این سوال آغاز کرد: «سوال اصلی این است که آگاهی بخشی در اندیشه و سیره امام خمینی(ره) چه نقشی در انقلاب اسلامی داشته و دارد؟ پاسخ اجمالی به این پرسش این است که آگاهی بخشی به مردم از عوامل اصلی وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی بوده و عامل حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی نیز می‌باشد. هم عامل محدثه و هم عامل مبقیه است. در واقع، راه حل امام خمینی(ره) برای تامین رکن مردمی انقلاب اسلامی، آگاهی‌بخشی مردم بوده است؛ چرا که در اندیشه حضرت امام، مردم آگاه و هوشیار، نقش اصلی را در پذیرش حکومت مبتنی بر قوانین اسلامی، در پذیرش رهبری ولی فقیه و در اجرای احکام و قوانین الهی و پیشرفت جامعه بر عهده دارند.»
مدیر گروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در خصوص اهمیت و ضرورت آگاهی بخشی افزود: «از مولفه‌های اصلی جمهوری اسلامی مد نظر امام خمینی(ره)، رضایت مردم است؛ در نظر امام راحل، پایه و پشتوانه اصلی نظام، مردم بوده و نقش بی‌بدیلی در ایجاد و استمرار نظام دارا هستند؛ بنابراین، آگاهی بخشی مردم نسبت به قوانین الهی، رهبری و هدایت جامعه توسط ولی فقیه جامع شرایط و اجرای احکام الهی ضروری است؛ در واقع، آگاهی‌بخشی مردم سبب توانمند شدن آنان برای یک زندگی اجتماعی مطمئن و ایمن می‌شود؛ اساساً لازمه اقدام و عمل، آگاهی است. از نیازهای اساسی انسان میل به آگاهی است. انسان محور تحولات است و آگاهی بخشی مردم، نخستین گام برای تغییر و تحول باورها و فرهنگ است. آگاهی‌بخشی مهمترین راه مقابله با تهاجم فرهنگی، جنگ نرم و جنگ ترکیبی است. مطابق اصل جامعه‌پذیری سیاسی، آگاهی بخشی برای همه مردم و نسل ها به طور مستمر و با جدیت و هماهنگ لازم است.
بین آگاهی بخشی مردم و احساس اثر گذاری مردم در سرنوشت و اداره امور جامعه، رابطه وجود دارد؛ به عبارت دیگر، آگاهی‌بخشی زمانی حاصل می‌شود که مردم احساس کنند می‌توانند در سرنوشت خود اثرگذار باشند و به میدان عمل و اقدام وارد شوند.»
وی در خصوص آگاهی بخشی در سیره و اندیشه امام خمینی(ره) بیان کرد: «در اندیشه فلسفی- سیاسی امام، آگاهی‌بخشی مستمر مردم امری ضروری است، چون همه چیز به رای و خواسته مردم آزاد، مختار و آگاه بستگی دارد؛ و مردم بصیر و آگاه اشتباه نمی‌کنند. پس در اندیشه امام، برای تشکیل حکومت و حفظ آن، هیچ راهی جز آگاهی‌بخشی مردم و جلب رضایت مردم وجود ندارد.
از نظر حضرت امام بین اخلاق و سیاست رابطه وجود دارد؛ یعنی نمی‌شود سیاست و اجتماع سالمی داشته باشیم ولی اخلاق و تربیت مردم بد باشد. از دیدگاه امام، اساس، معنویات است و با اصلاح و پرورشِ این بُعد در انسان، همه مشکلات دیگر حل خواهد شد. عقلی که آکنده از قوای رحمانی باشد، در آرای خود اشتباه نمی‌کند و الا رفتارهای انسان غیر مهذب، موافق قوای شیطانی بوده و مخرب جامعه و مخالف اهداف و قوانین الهی خواهد بود. بنابراین، آگاهی‌بخشی مردم نسبت به فضائل اخلاق سیاسی و پرهیز از رذایل اخلاق سیاسی در آماده سازی جامعه برای ایجاد انقلاب و برپایی حکومت مبتنی بر احکام و قوانین الهی ضرورت دارد.
از نظر امام خمینی(ره) طرز (شکل) حکومت اسلامی تابع مقتضیات زمانی و مکانی و با نظر مردم تعیین می‌شود؛ اما محور و محتوای حکومت همان قوانین الهی است. البته اجرای قوانین الهی منوط به پذیرش مردم است.
امام معتقد است فقیه عادل، زمانی که با رضایت مردم توانست حکومت تشکیل دهد، مستقر کردن نظام عادلانه اجتماعی و اجرای قوانین الهی بر او واجب می‌شود؛ یعنی فقیه بدون رضایت و موافقت مردم اصلا به این مرحله نمی‌رسد.
این که امام تاکید دارد از وظایف فقیه حاکم، حفظ اسلام، اجرای قوانین الهی، تامین زمینه برای رشد فضائل اخلاقی و خدمت به مردم است، همه این وظایف زمانی قابلیت اجرا پیدا می‌کند که مردم جامعه با آگاهی بخشی با فقیه جامع شرایط همراه شوند. اساسا امام خمینی(ره) از وظایف فقیه حاکم را برای استمرار حکومت و ادامه فعالیت قدرت سیاسی فقیه، جلب رضایت مردم بیان می‌کند و این وظیفه را تکلیف شرعی و عقلی می‌داند و این جلب رضایت و همراه کردن مردم با حکومت و رهبری با آگاهی بخشی بدست می‌آید.»
اکبری معلم از قول امام خمینی(ره) بیان کرد: «… هم تکلیف شرعی تان است، هم حکم عقل است که ما باید حفظ کنیم مردم را … همه باید کوشش بکنید که رضایت مردم را جلب بکنید در همه امور … همه شما به پشتیبانی ملت احتیاج دارید … اگر روزی از پشتیبانی آنان محروم شوید، شما ها کنار گذاشته می شوید … بنا بر این حقیقت ملموس، باید کوشش در جلب نظر ملت بنمایید … (جلد ۱۷، صفحه ۲۵۳، ج ۲۱، صفحه ۴۲۶)»
وی تبلیغات و تعلیمات را دو عامل مهم برای آگاهی بخشی مردم از نگاه امام خمینی(ره) دانست و افزود: «امام پس از اثبات تشکیل حکومت اسلامی و ولایت فقیه تاکید می‌کند، ما وظیفه داریم برای تشکیل حکومت اسلامی جدیت کنیم. از راه تبلیغات و تعلیمات باید مردم را آگاه کنیم. باید همفکر بسازیم. یک موج تبلیغاتی و فکری به وجود بیاوریم؛ تا یک جریان اجتماعی پدید آید و کم کم توده‌های آگاهِ وظیفه‌شناس و دیندار در نهضت اسلامی متشکل شده، قیام کنند و حکومت اسلامی تشکیل دهند.
امام بر ضرورت استفاده از اجتماعات مذهبی برای آگاهی سازی مردم تاکید دارد. وی تاکید دارد، باید از اجتماعات مثل نماز جماعت و اجتماع حج و جمعه استفاده دینی کنید ومردم را رشد فکری بدهید و به دنبال آن به جهاد و کوشش دسته جمعی بپردازند. کاری کنید که راجع به حکومت، موجی به وجود آید، اجتماعات برپا گردد. برای مردم نطق کنید، آنان را به شور و حرکت درآورید. از مردم کوچه و بازار، از همین کارگران و دهقانان پاکدل و دانشجویان بیدار، مجاهد بسازید.»
اکبری معلم در انتها خاطر نشان کرد: «امید است مجموعه طرفداران انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران بتوانند با استفاده از الگوی مد نظر حضرت امام خمینی(ره) و با بهره‌گیری از ابزارهای متنوع جهان امروز در جامعه پذیری سیاسی به ویژه با انجام تبلیغات و تعلیمات، در رفع ابهامات و آگاهی بخشی مردم در ابعاد مختلف موفق شوند و با جلب رضایت مردم، افتخار مردمی بودن نظام جمهوری اسلامی ایران را استمرار ببخشند.»
سلسله کرسی‌های ترویجی نکوداشت دهه فجر انقلاب اسلامی، تحت عنوان «مدرسه انقلاب اسلامی» از 12 لغایت 27 بهمن ماه در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی برقرار می‌باشد.
